Zdrowie
Odpowiedzialny hodowca wykonuje badania na choroby występujące w rasie i tak dobiera rodziców aby zminimalizować ryzyko urodzenia się chorych szczeniąt. Mamy do dyspozycji badania kliniczne i testy genetyczne (oczywiście jeżeli takie testy zostały już opracowane, bo niestety nie na wszystkie choroby je wynaleziono)
W związku z częstymi pytaniami o wyjaśnienie tajemniczych “skrótów” przy wynikach zdrowotnych psów- poniżej krótki opis mogących wystąpić w rasie chorób i tego co i jak możemy zbadać u owczarków szkockich.
BADANIA KLINICZNE
oczy:
CEA – tzw anomalia oczu collie,
Choroba występująca nie tylko u owczarków szkockich, może mieć różne nasilenie, wiele (większośc) collie obciążonych tą chorobą żyje całkiem normalnie i nie ma problemów ze wzrokiem a właściciele nie maja pojęcia że ich pies ma CEA. CEA najłatwiej zbadać u 6-8 tyg szczeniąt, później w lekkich przypadkach obraz choroby może zostać zakryty przez pigment i zmian nie widać. Stopień CEA nie zmienia się przez całe życie psa, nie postępuje z wiekiem.
PRA – zanik siatkówki, dużo poważniejsza choroba, prowadząca z czasem w skrajnych przypadkach do ślepoty, na szczęście u collie raczej rzadka.
CAT – katarakta
informacja przy opisie psa dorosłego/szczenięcia: CEA, PRA, CAT – free oznacza, iż u psa zostały zbadane oczy (okulistycznie) i nie stwierdzono objawów żadnej z tych chorób. U psów hodowlanych spotkać można się również z wynikami CEA 1 czy “CEA mild” co oznacza łagodne zmiany nie wpływające na życie psa.
stawy:
HD – stawy biodrowe,
ED– stawy łokciowe
najbardziej pożądane wyniki to: HD-A/A i ED 0/0
Wszystkie owczarki szkockie aby uzyskać uprawnienia hodowlane musza mieć prześwietlone stawy biodrowe u uprawnionego do tego lekarza weterynarii a wynik tego prześwietlenia wpisany do rodowodu.
TESTY NA CHOROBY GENETYCZNE
mutacja genu MDR1
Mutacja (występująca również u innych ras) która powoduje iż substancje czynne niektórych leków przekraczają barierę krew- mózg i mogą wywołać ciężkie powikłania neurologiczne.
Jest to bardziej cecha niż choroba ponieważ psy obciążone ta mutacja żyją normalnie , nie są ani mniej ani bardziej odporne na choroby niż psy jej pozbawione. Ważne jest aby w przypadku ras u których występuje traktować nieprzebadane psy jak gdyby były ta mutacja obciążone i nie podawać im leków z tzw. listy leków niebezpiecznych (pochodne iwermektyny ale tez innych substancji)
możliwe wyniki:
MDR1 +/+ – pies wolny od mutacji
MDR1 +/- – nosiciel, jednak należy zachować ostrożność przy podawaniu leków z listy
MDR1 -/- – obciążony mutacją, nie wolno podawać leków z listy niebezpiecznych
DM – mielopatia zwyrodnieniowa – powoli postępujące schorzenie układu nerwowego u starszych psów w którym dochodzi do degeneracji nerwów, a w efekcie do zaniku mięśni, zaburzeń chodzenia i paraliżu u psów. Początkowo daje objawy podobne do schorzeń ortopedycznych. Występuje u wielu ras, zdarza się również u Collie.
Wyniki:
– DM N/N (lub DM +/+) – zdrowy klinicznie i genetycznie,
– DM N/DM (lub DM +/-) – zdrowy klinicznie, genetycznie nosiciel
– DM DM/DM (lub DM -/-) -obciążony, może zachorować na mielopatię
Wynik DM to jeden z czynników wywołujących chorobę. Wynik -/- (inaczej zapisywany jako DM/DM) nie przesądza o zachorowaniu psa jednak zwiększa istotnie to prawdopodobieństwo.
DM to straszna choroba, atakująca dojrzałe, 8 letnie i starsze, psy. Zwykle zabiera im sprawność prowadząc do śmierci w ciągu 1 – 1,5 roku lub krócej. Dlatego kojarzenie osobników nie zbadanych genetycznie pod kątem DM lub tez z wynikami mogącymi dać u potomstwa wynik -/- i tym samym stwarzać ryzyko wystąpienia choroby – jest bardzo nieodpowiedzialne.
Pies chory na DM – jedynie dzięki wózkowi, rehabilitacji i ogromnej trosce i poświęceniu właścicieli ma niekiedy szansę zaznać nieco samodzielności i psiej radości w ostatnich miesiącach życia
Testy genetyczne na choroby oczu:
CEA wynik:
– (+/+) oznacza psa zdrowego klinicznie i genetycznie (wynik cea +/+ to bardzo rzadkie przypadki u europejskich collie)
– (+/-) oczy zdrowe klinicznie, genetycznie nosiciel
– (-/-) obciążony cea (w różnym stopniu, do oceny w badaniu okulistycznym)
WAŻNE: Większość europejskiej populacji collie ma genetycznie wynik CEA -/- czyli sa obciążone anomalią oczu collie. Jednak w ogromnej większości przypadków jest to taki poziom wady, który nie wpływa na widzenie psa ani nie niesie za sobą żadnych innych konsekwencji zdrowotnych. Czyli pies obciążony CEA nie oznacza psa mającego problemy z widzeniem na co dzień. Jednak aby mieć pewność, że ewentualne cea nie występuje w stopniu mogącym obniżyć przyszły komfort życia naszych szczeniąt (test genetyczny nie mówi nam jaki to poziom CEA), odpowiedzialny hodowca bada je u lek. wet. okulisty w wieku pomiędzy 6 – 8 tygodniem o czym piszę wyżej. Przy okazji sprawdzamy również inne cechy oczu, czy nie ma katarakty, PRA i innych anomalii. Wynik cea +/- jest bardzo pożądany w rasie gdyż pies mający chociaż jeden zdrowy gen (+) jest klinicznie całkowicie pozbawiony anomalii oczu collie.
PRArcd2- wynik:
– (+/+) oznacza psa zdrowego, genetycznie i klinicznie
– (+/-) oczy zdrowe klinicznie, genetycznie nosiciel
– (-/-) pies obciążony (ryzyko ślepoty)
Jest to jednak tylko test na jeden rodzaj PRA (postępujący zanik siatkówki) , która ujawnia się w wieku do 1 roku życia psa, dlatego test nie może zastąpić badań klinicznych oczu dzięki którym możemy stwierdzić również inne choroby, na które nie ma testów genetycznych.
IPD – z ang. Inflammatory Pulmonary Disease – nawracające zapalenie płuc
wynik:
N/N (IPD +/+) – genetycznie zdrowy
N/IPD (IPD +/-) – genetycznie nosiciel, klinicznie zdrowy
IPD/IPD (IPD -/-) – genetycznie obciążony, ryzyko choroby
DMS – Dermatomyosis
ocenie podlega prawdopodobieństwo wystąpienia DMS u psa
w zależności od kombinacji genotypów może być:
– niskie (0 – 5%)
– umiarkowane (33 – 50%)
– wysokie (90 – 100%)
Temperament
Collie to bardzo inteligentne, wrażliwe i aktywne psy a przy tym doskonale dopasowują się do trybu życia właściciela. Jeśli masz ambicje spróbować psich sportów i aktywności na poziomie amatorskim, przeczytaj tą sekcję.
Socjalizacja
Ogromne znaczenie ma socjalizacja młodego psiaka. W hodowli dokładamy wszelkich starań aby nasze psie dziecko zaznajomiło się z wieloma aspektami codziennego życia ale nowy właściciel musi przejąć potem to zadanie.
Pielęgnacja
Wiele mitów krąży wokół pielęgnacji długowłosego owczarka szkockiego. Imponująca szata kojarzy się z nieustannym czesaniem. Nie jest to prawdą. Psa o wystarczy wyczesać porządnie "do skóry"- raz w miesiącu.
